آیا تاکنون در خصوص بیمه خرد یا میکرواینشورنس و کاربردهای آن در صنعت بیمه چیزی شنیده اید؟ بحران‌های متعددی همواره در کمین خانواده ها و افراد قرار دارد که بسته به وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنها می‌تواند از شدت اثر پذیری متفاوتی برخوردار باشد؛ اتفاقاتی از قبیل فوت یا از کار افتادگی سرپرست خانوار، بستری شدن یکی از اعضای خانوار در بیمارستان، خرابی‌های ناشی از آتش‌سوزی، زلزله، سیل و… . این موارد به خصوص در قشر ضعیف و فقیر جامعه می‌تواند توانایی مالی آنها را به شدت تحت تاثیر قرار داده و حتی خانواده و یا فرد را با شرایط غیر قابل جبرانی مواجه نماید.
خدمات مالی خرد به عنوان یکی از اصلی ترین ابزارهای مالی در عصر جدید، چنین چالش ها و دغدغه هایی را هدف قرار داده و به دنبال رفع و کاهش آنها برآمده است. در این چارچوب، بیمه‌نامه‌های خرد به عنوان یکی از مهمترین راهکارهای صنعت بیمه برای این بخش از جامعه و به منظور توسعه پوششهای بیمه‌ای و همچنین افزایش ضریب نفوذ در کشورهای در حال توسعه قابل تفسیر است که در سال های اخیر نیز روند رو به رشدی را در کشورهای فقیر دنیا ثبت کرده است. در این راستا، می‌توان با ارائه بیمه‌نامه‌هایی که از سه ویژگی اصلی: میزان حق بیمه‌های پایین، سقف تعهد محدود و طراحی شده بر مکانیزم‌های ساده و در دسترس چون بسترهای نوین همچون API (وب سرویس بیمه)، برخوردار هستند، به عرضه گسترده خدمات بیمه برای آحاد جامعه پرداخت.
تفاوتهای بیمه‌های خرد با بیمه‌های رایج
به طور کلی بیمه‌های خرد از روال بیمه‌گری مشابه با بیمه‌های رایج تبعیت می‌نمایند. البته در این میان برخی از تفاوتهای خاص منجر به منحصر به فرد شدن این نوع از بیمه‌نامه‌ها گردیده است. این تفاوتها باعث می شوند تا جامعه هدف از مزایای سرشار محصولات بیمه‌ای برخوردار شوند. برخی از این تفاوتها عبارتند از:
- مقدار هزینه‌های معاملاتی که به مراتب پایینتر است، منجر به حق بیمه نهایی کمتری خواهد شد.
- جامعه هدف این محصول عمدتاً افراد کم درآمد، جوانان، صاحبان مشاغل سنتی، ساکنین مناطق دورافتاده و با اطلاعات یا دانش کم در مورد مزایای محصولات بیمه هستند.
- انعطاف‌پذیری بیشتری در طراحی محصولات و نحوه پرداخت حق بیمه وجود دارد. به طور مثال می‌توان مدل پرداخت حق بیمه مشخصی برای مشتریانی که نوسانات نامنظمی در درآمد خود دارند، طراحی نمود.
- به طور معمول دولتها دخالت کمتری در این محصولات داشته و قوانین و مقررات کمتری بر فرآیندهای بیمه‌های خرد تاثیرگذار است.
- کانالهای توزیع بیمه‌های خرد از ماهیّت متفاوتی برخوردار هستند. اغلب کانالهای مذکور دسترسی گسترده‌ای از افراد در مقیاس بالا دارند. مواردی از قبیل نهادهای اجتماعی و دولتی، تعاونی‌ها، تامین‌کنندگان تولیدی، شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات، تلفنهای همراه، حسابهای بانکی و… می‌توانند به عنوان کانالهای توزیع مورد استفاده قرار بگیرند.
- با توجه به تفاوت در ماهیّت بنیادی این نوع از پوششهای بیمه‌ای، اغلب محصولات بیمه‌نامه‌های خرد علاوه بر اینکه به راحتی قابل درک هستند، این قابلیت را دارند که به سرعت صادر شده و نیازی به طی نمودن مراحل معمول روند خرید بیمه (نظیر پر کردن فرم های طولانی و متعدد) نباشد.
دورنمایی از بازار بیمه‌های خرد در جهان: فرصتها و چالشها
بازار بیمه‌های خرد را می توان بر اساس سطح مصرف مردم و توانایی آنها در پرداخت حق بیمه، به دو دسته کلی تقسیم نمود:
۱. افرادی که بالاتر از نرخ خط فقر ۱.۲۵ دلاری استاندارد جهانی بوده و حداکثر ۴ دلار در روز دریافت می‌نمایند. برای این گروه می‌توان بازاری مستقل با قیمتهای مقرون به صرفه در نظر گرفت.
۲. گروه دیگری که به عنوان مشتریان بالقوه محصولات بیمه‌های خرد در نظر گرفته می‌شود، افرادی هستند که نرخ دستمزد روزانه آنها کمتر از نرخ استاندارد جهانی خط فقر، یعنی ۱.۲۵ دلار در روز است و در ادبیات روزمره از آنها به عنوان افراد فقیر یاد می‌گردد. تامین نیازهای اساسی برای این افراد و افراد تحت پوشش آنها امری دشوار تلقی شده و با وجود تمایل برای داشتن پوششهای بیمه‌ای، امکان خرید آن دور از دسترس به نظر خواهد آمد.
به منظور ارائه خدمات پوششی بیمه‌های خرد، دولتها می‌توانند در راستای ایفای نقش اجتماعی خود با شرکتهای بیمه‌گر ارائه‌دهنده این خدمات به همکاری پردازند. لازم به ذکر است طبق اصول اولیه اقتصاد کلاسیک، دولتها به منظور کوچک‌سازی خود و تمرکز بر سایر فعالیّتهای اصلی، می‌باید ریسکهای متفرقه حوزه اجتماعی را به نهادهای خصوصی واگذار نمایند. این برنامه منجر به مدیریت اصول پایه‌ای بیمه خواهد شد. همچنین فرصت همکاری استراتژیک شرکتهای بیمه‌ای در افق بلندمدت با دولت را ایجاد خواهد کرد.
تخمین زده می‌شود که تعداد ۲.۶ میلیارد نفر در جهان در محدوده ۱.۲۵ تا ۴ دلار و همچنین در حدود ۱.۴ میلیارد نفر در زمره افراد زیر خط فقر بین‌المللی قرار داشته باشند. بنابراین به طور مجموع جمعیتی در حدود ۴ میلیارد به عنوان مشتریان با پتانسیل محصولات بیمه‌ای خرد در جهان وجود دارد که نیازمند همکاری‌های دو جانبه بخشهای دولتی و خصوصی در جهت ارتقای رفاه اجتماعی می‌باشند. لازم به ذکر است که جمعیتی که در حال حاضر از محصولات بیمه‌ای خرد استفاده می‌نماید، تنها در حدود ۲ تا ۳ درصد از بازار بالقوه یادشده است.
اجزای زنجیره تامین محصولات بیمه‌های خرد
طیف وسیعی از بازیگران و موسسات مختلف در زنجیره تامین بیمه‌های خرد نقش ایفا می‌نمایند: رگولاتورهای بیمه‌ای، انتقال دهندگان ریسک، کارفرمایان، کانالهای توزیع، موسسات ارائه‌دهنده پلتفرم‌های دیجیتال و … از اجزای اصلی این زنجیره به حساب می‌آیند. بنابراین تاکید بر مفهوم بیمه‌گری باز و همکاری همه جانبه شرکتهای بیمه‌گر در جهت شناساندن و صدور محصولات خود از طریق کانالهای نوین بیش از پیش اهمیت خواهد یافت. جدول زیر به ارائه نمونه‌ای خلاصه از اجزای مختلف زنجیره تامین بیمه‌های خرد و وظایف محوله آنها پرداخته است:
نتیجه گیری
بیمه‌های خرد پتانسیل ایجاد یک تحول عظیم در زندگی مردم را دارند. این شکل از بیمه‌نامه‌ها به افراد کمک می‌نمایند تا علاوه بر آنکه خود را در بالاتر از خط فقر قرار دهند، بوسیله حمایتهای بیمه‌ای در مقابل با حوادث و بلایا، به آینده بهتری تمرکز داشته باشند. بیمه‌های خرد به عنوان یک پوشش مناسب برای خانوارهای کم درآمد و همچنین به عنوان بازویی برای دولتها در جهت بهبود وضعیت اقتصاد عمل می‌کند.
به نظر می‌رسد حرکت به سمت این چنین اقدامات کلیدی که از مصداق‌های بیمه‌گری باز است، می‌تواند گسترش فرهنگ استفاده از بیمه در کشورهای در حال توسعه را در پی داشته باشد. ارائه‌کنندگان محصولات خرد بیمه‌ای می‌توانند با اعمال اقدامات بهبود دهنده‌ای از قبیل متناسب‌نمودن محصولات خود با اقشار کم درآمد، ساده‌سازی ساختار، ایجاد حق بیمه‌های منعطف و کاهش اقدامات اداری به تقویت درک مفاهیم بیمه‌ای در میان اقشار ضعیف جامعه کمک نمایند. همچنین قادر خواهند بود تا از طریق مشارکت با نهادهای دولتی و خصوصی و استفاده از تخصص آنها در جهت کمک و افزایش آگاهی اقشار کم درآمد از مزایای بیمه‌های خرد، اقدام نمایند. ویژگی‌هایی از قبیل موارد زیر باعث می‌شوند تا محصولات خرد بیمه‌ای را با اقبال بیشتری در سطح جامعه روبرو نماید:
- تناسب محصولات با نیاز، سلیقه و سطح درآمد مشتری
- سهولت منحصر به فرد در تمامی مراحل طراحی، صدور، پرداخت حق بیمه، اعلام خسارت و دریافت آن
- پایین بودن سطح هزینه‌های اداری، توزیع، کارمزد و…
- وجود تخفیفات متنوع در پکیج‌های محصولات خرد بیمه‌ای
- تعدیل متناسب حق بیمه در پایان هر دوره به شکلی که کاربران نگرانی از بابت افزایش هزینه‌های آن نداشته باشند.